Η πολιτική διαχείριση των τελευταίων ημερών άλλαξε άρδην την ατζέντα. Την προεκλογική χαλάρωση διαδέχθηκε γρήγορα η αβεβαιότητα και λίγο αργότερα η… βεβαιότητα πως τον επόμενο μήνα πολλά μπορεί εξελιχθούν… αναπάντεχα.
Πριν από δέκα ημέρες η απαίτηση που διατυπωνόταν ήταν να υπάρξει τάχιστα μια νέα κυβέρνηση, η οποία να πάρει τις επώδυνες αποφάσεις, ακόμη κι αν επετύγχανε καλύτερους όρους σε μια επαναδιαπραγμάτευση του μνημονίου. Σήμερα η κυβέρνηση αυτή απλώς δεν υπάρχει και όλα τα ξένα μέσα ενημέρωσης έσπευσαν να μιλήσουν για το ενδεχόμενο μιας εξόδου της Ελλάδας από το ευρώ!
Το πώς μπορεί να προκύψει αυτό το κακό σενάριο το περιέγραψε ο Gideon Rachman στους «Financial Times » της περασμένης Τρίτης:
«Η νέα έκρηξη στο ελληνικό πολιτικό ηφαίστειο, όμως, περιπλέκει πάρα πολύ την εικόνα. Το ελληνικό πρόβλημα είναι τόσο μεγάλο, ώστε δεν μπορεί να επιδιορθωθεί με μερικές έξυπνα σχεδιασμένες ρήτρες που θα προστεθούν σε μια συνθήκη. Απαιτεί πραγματικές, ρηξικέλευθες κι επικίνδυνες αποφάσεις. Ειδικότερα η Ελλάδα άραγε θα προωθήσει και θα εφαρμόσει πρόσθετες περικοπές στον προϋπολογισμό αξίας δισ. ευρώ, μέσα σε λίγους μήνες, όπως απαιτείται στην πιο πρόσφατη συμφωνία διάσωσης;
Αν αρνηθεί να το κάνει, τότε το ΔΝΤ έχει ξεκαθαρίσει ότι δεν θα εγκρίνει την εκταμίευση της επόμενης δόσης βοήθειας. Αυτό, με τη σειρά του, σημαίνει απλά ότι η ελληνική κυβέρνηση θα ξεμείνει από χρήμα. Τότε οι διαχειρίσιμες, αν και επίπονες, περικοπές σε μισθούς και συντάξεις θα αντικατασταθούν από κάτι πολύ πιο χαοτικό κι επικίνδυνο. Τότε η υποχρεωτική έξοδος της Ελλάδας από το ευρώ θα γίνει πάρα πολύ πιθανή.
Ο συνδυασμός του πολιτικού χάους στην Ελλάδα και του ανελαστικού ΔΝΤ δείχνει ότι την Ελλάδα θα τη χτυπήσει νέα κρίση το καλοκαίρι. Σε εκείνο το σημείο η Ε.Ε. θα αντιμετωπίσει ένα ιστορικό δίλημμα: Θα προστρέξει σε περισσότερη βοήθεια στην Ελλάδα, ακόμα κι αν το ΔΝΤ κάνει πίσω; Ή θα αρνηθεί να τη βοηθήσει αποδεχόμενη όλους τους πολιτικούς και οικονομικούς κινδύνους που σημαίνει αυτή η απόφαση;»…
«F.T.» και… Τσίπρας
Ως προς το ποια είναι «μια συνταγματικά και οικονομικά λογική επιλογή για την Ελλάδα», ο αρθρογράφος των «Financial Times» Wolfgang Munchau έδωσε τέσσερα σενάρια, που παραθέτουμε αυτούσια, στα οποία περιγράφεται και το τι θα σημάνει η παραμονή αλλά και η έξοδος της Ελλάδα από το ευρώ:
1. Η πρώτη επιλογή είναι η διατήρηση του σημερινού statusquo : Περισσότερη λιτότητα και οικονομικές μεταρρυθμίσεις, όπως τις επιτάσσουν το ΔΝΤ και η Ε.Ε. «Ένας κίνδυνος είναι ότι έτσι θα παραμείνει η Ελλάδα σε μια αιώνια παγίδα ύφεσης και χρέους, όπου η οικονομική παραγωγή θα μειώνεται γρηγορότερα, παρά θα αναπτύσσεται. Ένας άλλος κίνδυνος είναι ότι, ενώ στη θεωρία ίσως θα μπορούσε να αποδώσει οικονομικά, είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα αποτύχει πολιτικά.
Πράγματι, ίσως συμβαίνει ήδη αυτό. Ο ΣΥΡΙΖΑ προηγείται στις δημοσκοπήσεις. Αν αυτό το αποτέλεσμα επαναληφθεί σε μελλοντικές εκλογές, θα εξασφαλίσει επιπλέον 50 θέσεις στο Κοινοβούλιο, το ένα έκτο από το σύνολο των εδρών. Οπότε θα καταλήξει σε θρίαμβο των ακραίων κομμάτων. Δεδομένου ότι αυτή η επιλογή δεν αποδίδει ούτε οικονομικά ούτε πολιτικά, δεν μπορεί να θεωρηθεί λογική επιλογή».
2. Η δεύτερη επιλογή: Να προωθηθεί το ίδιο σχέδιο μέχρι να επιτύχει η Ελλάδα πρωταρχικό ισολογισμό, «δηλαδή δημοσιονομική ισορροπία πριν από την πληρωμή τόκων και στη συνέχεια να κηρύξει στάση πληρωμών ή τουλάχιστον να αναδιαπραγματευτεί το πρόγραμμα με το ΔΝΤ και την Ε.Ε. Αυτή είναι πιο ρεαλιστική από την πρώτη επιλογή.
Μια εκδοχή αυτής της επιλογής τέθηκε προς συζήτηση στις διαπραγματεύσεις της περασμένης εβδομάδας. Ενέχει όμως τον κίνδυνο η λιτότητα που απαιτείται για να φτάσουμε σε εκείνο το σημείο να είναι τόσο σοβαρή ή να κρατήσει τόσο πολύ που θα αρχίσει να επιδρά επίσης ο πολιτικός κίνδυνος».
3. Η τρίτη επιλογή είναι εκείνη που περιγράφει ο Αλέξης Τσίπρας. «Θέλει να ακυρώσει η Ελλάδα το πρόγραμμα αμέσως, να ανατρέψει ορισμένες μεταρρυθμίσεις και να μελετήσει την πιθανότητα στάσης πληρωμών στο εναπομένον εξωτερικό χρέος. Ισχυρίζεται ότι αυτό δεν θα οδηγήσει σε έξοδο από την ευρωζώνη. Δηλώνει ότι η Ε.Ε. μπλοφάρει. Δεν είμαι τόσο σίγουρος ότι έχει δίκιο για το τελευταίο. Αλλά και πάλι δεν είμαι σίγουρος ότι έχει και άδικο».
Η μονομερής ακύρωση
Τι θα γινόταν αν η Ελλάδα ακύρωνε το πρόγραμμα μονομερώς; «Κατ’ αρχάς, η Ε.Ε. θα σταματούσε τα δάνεια προς την Ελλάδα. Η Ελλάδα τότε θα έκανε στάση πληρωμής όλου του εξωτερικού χρέους. Αλλά, με δεδομένο το πρωτογενές έλλειμμα, θα έπρεπε να επιβάλει ακόμη σκληρότερο πρόγραμμα λιτότητας. Αν υποθέσουμε ότι συνεχίζει να θέλει να μείνει στην ευρωζώνη, μπορούν οι άλλοι να την υποχρεώσουν να φύγει;
Οι ευρωπαϊκές συμφωνίες δεν προβλέπουν την αποχώρηση ενός μέλους από το ευρώ και σίγουρα δεν προβλέπουν τον εξοστρακισμό του. Η συμφωνία αναφέρει επίσης ότι το νόμισμα της Ε.Ε. είναι το ευρώ. Τεχνικά η ΕΚΤ θα μπορούσε να αποφασίσει να μη δέχεται τα ελληνικά ομόλογα ως εγγύηση. Να αρνηθεί να εγκρίνει αίτημα για έκτακτη βοήθεια ρευστότητας ELA. Η Ελλάδα δεν θα είχε άλλη επιλογή παρά να φύγει “εθελοντικά”. Αλλά θα ήταν μια πολύ εχθρική κίνηση.
Ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε δηλώνει πεπεισμένος ότι η ευρωζώνη μπορεί να αντέξει έξοδο της Ελλάδας. Αυτό μου θυμίζει το πόρισμά του πέρσι, όταν είπε ότι η ευρωζώνη μπορεί εύκολα να αντέξει την εθελοντική συμμετοχή των ομολογιούχων. Μπορεί αυτή να είναι μία ακόμη κακή κρίση εκ μέρους του. Πιστεύω ότι οι επενδυτές θα στοιχηματίσουν πιο επιθετικά σε διάλυση αν αποχωρήσει η Ελλάδα.
Υπάρχουν, επίσης, όχι σίγουροι κίνδυνοι για χρηματοπιστωτικό ντόμινο. Όπως είπε η Fitch σχετικά με τις συνομιλίες για κυβέρνηση συνασπισμού την περασμένη εβδομάδα, η ελληνική έξοδος θα έχει αρνητική επίδραση στις αξιολογήσεις της ευρωζώνης.
Ο κ. Τσίπρας έχει ένα δίκιο όταν λέει ότι η Ε.Ε. δεν έχει συμφέρον να διώξει την Ελλάδα από το ευρώ. Το πρόβλημα είναι ότι θα μπορούσε η ευρωζώνη να το κάνει επειδή οι ηγέτες της δεν κρίνουν σωστά την κατάσταση».
Η τέταρτη επιλογή θα ήταν μια άμεση εθελοντική αποχώρηση. «Η Ελλάδα έχει έναν μικροσκοπικό εξαγωγικό κλάδο και, όπως το έθεσε ο Willem Buiter της Citibank, τα αρχικά κέρδη ανταγωνιστικότητας θα εξανεμίζονταν γρήγορα από τις εγχώριες πολιτικές.
Βαθιά ύφεση
Από τις τέσσερις, η χειρότερη επιλογή είναι στην πραγματικότητα η Νο 1. Ακολουθώντας τη συνταγή Ε.Ε. – ΔΝΤ, η Ελλάδα θα καταλήξει με 10 χρόνια βαθιά ύφεση, αναπόφευκτη έξοδο από το ευρώ και πιθανή διάλυση της δημοκρατίας. Η καλύτερη επιλογή κατά την άποψή μου θα ήταν μια στρατηγική επίτευξης προϋπολογισμού με πρωτογενές πλεόνασμα το 2013 και στη συνέχεια χρεοστάσιο σε όλα τα εκκρεμή ξένα χρέη, δημόσια και ιδιωτικά. Δεν θα είναι ευχάριστο εκτός της Ελλάδας, αλλά θα είναι δύσκολο να εκδιωχθεί η Ελλάδα από την ευρωζώνη.
Θεωρώ την προσέγγιση του κ. Τσίπρα πολύ ριψοκίνδυνη. Καταλαβαίνω όμως γιατί τον ψήφισαν οι Έλληνες πολίτες. Η θέση του είναι σίγουρα πιο λογική από εκείνη του καθεστώτος της λιτότητας, που δεν προσφέρει καμία προοπτική ανάκαμψης. Η ιστορία της Γερμανίας στις αρχές της δεκαετίας του 1930 επαναλαμβάνεται.
Έτσι μένει η επιλογή ανάμεσα στη χρεοκοπία αργότερα και τη χρεοκοπία τώρα. Θα προτιμούσα το αργότερα γιατί θα διευκόλυνε τη δημοσιονομική προσαρμογή, θα έφερνε κάποιες λογικές μεταρρυθμίσεις και θα αύξανε την πιθανότητα να παραμείνει η Ελλάδα στην ευρωζώνη. Δυστυχώς, το πολιτικό ρεύμα τραβάει προς την άλλη κατεύθυνση».
Topontiki