Μόνο οριζόντια μέτρα
Παρά τις δεσμεύσεις που έχουν αναλάβει ο κ. Σαμαράς, ο κ. Βενιζέλος και ο κ. Κουβέλης προς τους ψηφοφόρους τους για να μην επιβληθούν οριζόντια μέτρα, το πιθανότερο είναι να υπάρξουν μόνο αυτού του είδους τα μέτρα.
Οι οριζόντιες μειώσεις στους μισθούς, στις συντάξεις και σε διαφόρων ειδών επιδόματα είναι αποτέλεσμα της ανικανότητας της σημερινής, όπως και των προηγουμένων κυβερνήσεων, να προχωρήσουν στις αναγκαίες διαρθρωτικές αλλαγές.
Η τρόικα απέρριψε σχεδόν στο σύνολό τους τις μειώσεις δαπανών που παρουσίασε το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης ύστερα από συνεννόηση με τους αρμόδιους υπουργούς. Οι μειώσεις στις αμυντικές δαπάνες αντιμετωπίστηκαν σαν απλός ετεροχρονισμός προγραμματισμένων δαπανών με τη γνωστή μέθοδο που ακολούθησαν κατά το παρελθόν οι κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ. Από τη στιγμή που η κυβέρνηση αρνείται να βάλει τέλος στη βιομηχανία μαύρου πολιτικού χρήματος, που λειτουργεί γύρω από τις παλιές και νέες παραγγελίες γερμανικών υποβρυχίων τύπου 214, οι εκπρόσωποι των πιστωτών μας έχουν κάθε λόγο να θεωρούν ότι δεν πρόκειται να υπάρξει σοβαρή μείωση των αμυντικών δαπανών.
Παρόμοια είναι η κατάσταση στον τομέα του φαρμάκου και των προμηθειών των νοσοκομείων του ΕΣΥ, όπου η κυβέρνηση διαφημίζει μελλοντικές οικονομίες, ενώ οι δαπάνες κινούνται πολύ πάνω από τα όρια που προβλέπονται στον κρατικό προϋπολογισμό του 2012. Παραμένει το διαχειριστικό χάος στους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης, χωρίς να υπάρχει αξιόπιστη πρόταση δραστικής μείωσης της επιχορήγησής τους από τον κρατικό προϋπολογισμό και αύξησης των δικών τους εσόδων με επιβάρυνση των δημοτών. Η ελληνικού τύπου τοπική αυτοδιοίκηση, όπου οι δήμαρχοι έχουν ελευθερία κινήσεων στις δαπάνες αναζητώντας τα αναγκαία έσοδα από τον κρατικό προϋπολογισμό, είναι εντελώς ξεπερασμένη από τις εξελίξεις. Μη σοβαρές θεωρούνται και οι προτάσεις της κυβέρνησης για τη μείωση των λειτουργικών δαπανών του Δημοσίου. Είναι σκόπιμα υπερτιμημένες, στο επίπεδο του 25% του συνόλου, γεγονός που καθιστά την πρόταση της ελληνικής κυβέρνησης μη ρεαλιστική.
Αποδεικνύεται για μία ακόμη φορά ότι το μεταρρυθμιστικό δυναμικό του πολιτικού μας συστήματος είναι μηδαμινό. Ακόμα και στην περίπτωση που η κυβέρνηση συνασπισμού θα έβρισκε το κουράγιο να πάρει κάποια σοβαρά μέτρα, όπως είναι η απόλυση δεκάδων χιλιάδων δημοσίων υπαλλήλων που προσλήφθηκαν από το «παράθυρο» την περίοδο 2001-2009, όταν οι κυβερνήσεις γνώριζαν τις δεσμεύσεις, θα δεχόταν τα πυρά όλων των κομμάτων της αντιπολίτευσης που εκπροσωπούνται στη Βουλή. Με την κυβέρνηση και την αντιπολίτευση να λένε «όχι» στις σοβαρές διαρθρωτικές αλλαγές, όπως είναι η άρση της μονιμότητας των δημοσίων υπαλλήλων και η αυστηρή αξιολόγησή τους, ιδιαίτερα σε τομείς μεγάλης σημασίας, όπως είναι η παιδεία και η υγεία, κάνουμε κύκλους γύρω από τον εαυτό μας, μέχρι να διαπιστώσουμε το πλήρες αδιέξοδο.
Σκανδαλώδης πρόταση
Η οικονομία βρίσκεται σε ελεύθερη πτώση γιατί δεν έχει αντιμετωπιστεί κανένα από τα διαρθρωτικά προβλήματα. Η έλλειψη μεταρρυθμιστικού δυναμικού που χαρακτηρίζει την κυβέρνηση και το πολιτικό σύστημα στο σύνολό του οδηγεί σε λύσεις απελπισίας.
Θεωρούμε σκανδαλώδη την πρόταση της τρόικας, την οποία σκέφτεται να υιοθετήσει η κυβέρνηση, για φορολόγηση του εισοδήματος από το πρώτο ευρώ, δηλαδή για πλήρη κατάργηση του αφορολόγητου ποσού. Η μείωση του αφορολόγητου στα 5.000 ευρώ, με υπογραφή του κ. Σαμαρά και του κ. Βενιζέλου, υπήρξε ένας ακόμη θρίαμβος των φοροφυγάδων, που καλύπτονται πλήρως από το πολιτικό, διοικητικό σύστημα σε βάρος των ειλικρινών φορολογουμένων –κυρίως μισθωτών και συνταξιούχων–, που στενάζουν κάτω από τα ολοένα αυξανόμενα φορολογικά βάρη. Ο κ. Σαμαράς είχε υποσχεθεί τη σταδιακή αύξηση του αφορολόγητου ποσού στα 8.000, 10.000 και 12.000 ευρώ, ενώ το οικονομικό επιτελείο διαπραγματεύεται, με εντολή πρωθυπουργού, την κατάργησή του.
Εντύπωση προκαλεί και η τάση των κυβερνητικών παραγόντων να πούνε «ναι» στην άμεση αύξηση του ηλικιακού ορίου συνταξιοδότησης στα 67 χρόνια για δημοσιονομικούς λόγους. Πρόκειται για ένα μέτρο που έρχεται σε ευθεία αντίθεση με τις δεσμεύσεις που έχουν αναλάβει οι ηγέτες της ΝΔ, του ΠΑΣΟΚ και της Δημοκρατικής Αριστεράς έναντι των ψηφοφόρων τους. Το μέτρο μπορεί να είναι χρήσιμο, γιατί θα ανακόψει την τάση μαζικής συνταξιοδότησης των δημοσίων υπαλλήλων, η οποία είναι πρακτικά αδύνατο να χρηματοδοτηθεί. Έχει ήδη σχηματιστεί μια «ουρά» δεκάδων χιλιάδων συνταξιούχων που διεκδικούν μεταξύ των άλλων εφάπαξ που αθροίζεται σε κάτι παραπάνω από 2 δισ. ευρώ.
Προς το παρόν ο κ. Σαμαράς και οι συνεργάτες του εξαντλούν την ευρηματικότητά τους στο πώς θα εξυπηρετήσουν συγκεκριμένα συμφέροντα, που στήριξαν με τον έναν ή τον άλλο τρόπο την πολιτική τους προσπάθεια. Ενδεικτικός ο τρόπος με τον οποίο «φέσωσαν» τους φορολογούμενους με 13 δισ. ευρώ προκειμένου να «εξυγιάνουν» την ΑΤΕbank και να την παραδώσουν στον κ. Σάλλα και την Τράπεζα Πειραιώς χωρίς να υπάρχει η παραμικρή πιθανότητα να πάρει το ελληνικό Δημόσιο πίσω τα τεράστια κεφάλαια που δεσμεύει σε αυτή την αμφιλεγόμενη υπόθεση. Ανάλογης ποιότητας είναι οι διαχειριστικοί χειρισμοί της κυβέρνησης και της Τραπέζης της Ελλάδος στο ζήτημα των 555 εκατ. ευρώ που οφείλουν να καταβάλλουν οι τράπεζες στο ελληνικό Δημόσιο σε ετήσια βάση, σαν μέρισμα για τις προνομιούχες μετοχές ύψους 5 δισ. ευρώ που έλαβαν στο πλαίσιο του «πακέτου» Αλογοσκούφη.
Η παύση πληρωμών προς το Δημόσιο έγινε με πρωτοβουλία του κ. Σάλλα της Τράπεζας Πειραιώς και του τότε διοικητή της Εθνικής Τράπεζας κ. Ταμβακάκη.
Εάν κρίνουμε από τις δηλώσεις του αναπληρωτή υπουργού Οικονομικών κ. Σταϊκούρα, η κυβέρνηση βρισκόταν σε αναζήτηση της «βέλτιστης λύσης», που θα απάλλασσε τους κακοπληρωτές από τις υποχρεώσεις τους προς το ελληνικό Δημόσιο και τους φορολογούμενους πολίτες.
Ήρθε όμως η γνωμοδότηση του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους να υπενθυμίσει στην κυβέρνηση και στην Τράπεζα της Ελλάδος την υποχρέωσή τους να προστατέψουν το δημόσιο συμφέρον.
Εκρηκτικό μείγμα
Η κυβερνητική πολιτική είναι ένα εκρηκτικό μείγμα εξυπηρέτησης μεγάλων ιδιωτικών συμφερόντων σε βάρος του δημόσιου συμφέροντος και εφαρμογής ισοπεδωτικών οριζόντιων μέτρων σε βάρος μισθωτών, ανέργων και συνταξιούχων. Είναι φανερό ότι αυτού του είδους η πολιτική δεν μπορεί να φέρει ιδιαίτερα καλό οικονομικό αποτέλεσμα και προκαλεί μεγάλες κοινωνικές και πολιτικές αντιδράσεις. Ομολογία αποτυχίας της οικονομικής στρατηγικής που εφαρμόζεται είναι η διαπίστωση του εκπροσώπου της Ελλάδας στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο κ. Κατσάμπα ότι η Ελλάδα θα χρειαστεί πρόσθετο πακέτο στήριξης. Όπως χαρακτηριστικά δήλωσε σε συνέντευξή του στη «Wall Street Journal» ο κ. Κατσάμπας, «η Ελλάδα θα χρειαστεί επιπλέον χρηματοδότηση, η οποία μπορεί να λάβει τη μορφή είτε εμπλοκής του δημόσιου τομέα (σ.σ.: κούρεμα των δανείων που έχουν δοθεί στην Ελλάδα από την Ευρωζώνη) είτε επιπρόσθετων δανείων, ελπίζω με καλύτερους όρους». Μετά την αντίδραση του υπουργού Οικονομικών κ. Στουρνάρα ο κ. Κατσάμπας υποχρεώθηκε σε διορθωτική δήλωση χαρακτηρίζοντας «ανακριβές» το δημοσίευμα της «Wall Street Journal», το οποίο βέβαια βασίστηκε σε δικές του αποκλειστικές δηλώσεις.
Το γεγονός είναι ότι η έλλειψη μεταρρυθμιστικού δυναμικού της κυβέρνησης και της πολιτικής τάξης στο σύνολό της εγκλωβίζει την Ελλάδα στο ρόλο της ειδικής περίπτωσης της Ευρωζώνης, ακόμη και μεταξύ των μνημονιακών και υπερχρεωμένων χωρών. Αυτό σημαίνει ότι θα συνεχίσουμε να έχουμε μεγάλη εξάρτηση από τους πιστωτές μας και τις επιλογές τους, σε μια περίοδο κατά την οποία το ευρωπαϊκό και διεθνές περιβάλλον μεταβάλλεται με εξαιρετικά δυναμικό τρόπο.
Νέοι διεθνοπολιτικοί κίνδυνοι στην υπερχρεωμένη Ελλάδα
Η έκρηξη ισλαμικής οργής και η άνοδος του εθνικισμού και του λαϊκισμού στην Ευρωζώνη αλλάζουν το σκηνικό.
Η επίθεση των ισλαμιστών στο προξενείο των ΗΠΑ στη Βεγγάζη και η δολοφονία του Αμερικανού πρέσβη Κρις Στίβενς άνοιξαν έναν νέο γύρο στον «ιερό πόλεμο» που ξέσπασε μεταξύ Ισλάμ και Δύσης με το τρομοκρατικό χτύπημα της 11ης Σεπτεμβρίου 2001.
Η κατάσταση εξελίσσεται από το κακό στο χειρότερο και μπορούμε να φτάσουμε σχετικά εύκολα σε γενική ανάφλεξη, που θα οδηγήσει μεταξύ των άλλων σε μια νέα διεθνή κρίση πετρελαίου, με τεράστιο κόστος για την προβληματική ελληνική οικονομία. Με την επίθεση κατά των Αμερικανών διπλωματών στη Λιβύη, αλλά και την έφοδο εξαγριωμένων ισλαμιστών στις πρεσβείες των ΗΠΑ στη Σανάα της Υεμένης και στο Κάιρο της Αιγύπτου, αποδεικνύεται στην πράξη ότι η εξαφάνιση των δικτατόρων τύπου Καντάφι, Μουμπάρακ και Άσαντ δεν οδηγεί σε έναν δυτικού τύπου εκδημοκρατισμό, αλλά στην επικράτηση φανατικών ισλαμιστών.
Το τόξο της αποσταθεροποίησης. Η αποτυχία της στρατηγικής των ΗΠΑ και των συμμάχων τους έχει δημιουργήσει ένα τεράστιο γεωπολιτικό τόξο αποσταθεροποίησης. Στο Αφγανιστάν οι Ταλιμπάν κερδίζουν τον πόλεμο και οι νατοϊκές δυνάμεις υποχρεώνονται σε μια ταπεινωτική αποχώρηση, που θυμίζει τη σοβιετική έξοδο από τη χώρα αυτή. Στο Ιράκ το σύστημα εξουσίας βρίσκεται σε φάση πλήρους αποσταθεροποίησης, με μεγάλους κερδισμένους την Τεχεράνη, που ελέγχει την πλειονότητα των σιιτών, και την Αλ-Κάιντα και παρόμοιες οργανώσεις, που βρίσκονται πίσω από ένα τμήμα των σουνιτών. Στη Συρία έχουμε σταδιακή πτώση του δικτατορικού καθεστώτος της οικογένειας Άσαντ, χωρίς όμως να υπάρχει σοβαρή εναλλακτική πρόταση. Στον Λίβανο έχουμε έναν νέο μίνι εμφύλιο εξαιτίας της μεγάλης επιρροής που ασκούν στη χώρα το Ιράν και η Συρία, ενώ το Ισραήλ σκληραίνει τη στάση του, κρατώντας ολοένα μεγαλύτερες αποστάσεις από την πολιτική Ομπάμα στη Μέση Ανατολή. Προσθέστε στα παραπάνω την «αραβική άνοιξη», που τείνει να μετατραπεί σε ισλαμικό χειμώνα, και έχετε τη γενική εικόνα των νέων διεθνοπολιτικών προκλήσεων που θα αντιμετωπίσει η Ελλάδα.
Μήνυμα από την Καταλονία. Οι δείκτες των ευρωπαϊκών χρηματιστηρίων, που βρίσκονται στο ανώτατο επίπεδο του έτους, και η εντύπωση ότι δημιουργούνται νέες δυνατότητες –χαρακτηριστικές οι σχετικές πρωτοβουλίες του διοικητή της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας κ. Ντράγκι– για τη χρηματοδότηση των υπερχρεωμένων οικονομιών και τη σταθεροποίηση του χρηματοπιστωτικού συστήματος δεν πρέπει να μας κάνουν να χάνουμε τη γενική εικόνα, που εξελίσσεται από το κακό στο χειρότερο.
Η Ισπανία βυθίζεται στην ύφεση και στις αντιπαλότητες του παρελθόντος, με την Καταλονία να διεκδικεί την αυτονομία της από τη Μαδρίτη ή και τη δημιουργία ανεξάρτητου κράτους. Η Καταλονία είναι η πιο αναπτυγμένη περιφέρεια της Ισπανίας και οι πολιτικοί της Βαρκελώνης καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι οι Καταλανοί επιδοτούν «με 12 δισ. ευρώ το χρόνο» την κεντρική κυβέρνηση της Ισπανίας. Θεωρούν, λοιπόν, πως είναι οι «Γερμανοί» της χώρας τους και πως θα μπορούσαν να λύσουν το δημοσιονομικό τους πρόβλημα μετατρέποντας την περιφέρεια σε ανεξάρτητο κράτος.
Το ζήτημα είναι πραγματικά εκρηκτικό και παραπέμπει στις μνήμες του ισπανικού εμφύλιου πολέμου. Είναι άλλο πράγμα η διαχείριση της κρίσης σε επίπεδο θεσμικών οργάνων της Ε.Ε. και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και άλλο πράγμα η αντίδραση των λαών στην εξέλιξη της κρίσης.
Το προμνημονιακό πρόγραμμα εξυγίανσης που εφαρμόζεται στην Ισπανία αναβιώνει τις εθνικιστικές αντιθέσεις, ενώ στην Ιταλία ενισχύει τον επιθετικό λαϊκισμό, που εκφράζεται μέσα από το κόμμα του τηλεοπτικού «αστέρα» Μπέπε Γκρίλο, αλλά και τις παραδοσιακές αντιθέσεις μεταξύ πλούσιου Βορρά και φτωχού Νότου.
Είναι φανερό ότι η Ε.Ε. θα κάνει ότι μπορεί για να σταθεροποιήσει την κατάσταση στην Ισπανία και την Ιταλία, χώρες με πρωταγωνιστικό ρόλο στην Ευρωζώνη. Η Ελλάδα, εάν συνεχίσει να είναι η «ειδική περίπτωση» της πλήρους αδυναμίας προσαρμογής και οργανωμένης αντίδρασης στην κρίση, μπορεί να «θυσιαστεί», για να δικαιολογηθεί στη Γερμανία και σε άλλες χώρες το μεγάλο κόστος της ευρωπαϊκής παρέμβασης υπέρ της Ισπανίας και της Ιταλίας.
Γράφει ο Γιώργος Κύρτσος από communenews