Η αρχή του τέλους της τρόικας αρχική γνωμοδότηση του ανώτατου Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου σχετικά με την νομιμότητα του προγράμματος αγορών ομολόγων ΟΜΤ της ΕΚΤ, μπορεί να σημάνει τη θεσμική αναδιοργάνωση του τρόπου με τον οποίο αντιμετωπίζουν οι επίσημοι δανειστές τις κρίσεις χρεών στην ευρωζώνη, έστω κι αν δίνει το «πράσινο φως» για ανοιχτές κρατικών ομολόγων.
Ο Pedro Cruz Villalon, γενικός εισαγγελέας του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου δήλωσε ότι, κατά τη άποψή του, εάν η ΕΚΤ ενεργοποιήσει κάποτε το πρόγραμμα αγορών ομολόγων Outright Monetary Transactions (ΟΜΤ), «πρέπει να απέχει από οποιαδήποτε άμεση ανάμιξη σε πρόγραμμα χρηματοπιστωτικής βοήθειας που εφαρμόζεται σε ενδιαφερόμενο κράτος».
Ο κ. Olli Rehn, ο Φιλανδός οικονομολόγος που πλοήγησε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις πέντε επιχειρήσεις διάσωσης κατά την διάρκεια της κρίσης, δήλωσε ότι η γνωμοδότηση σηματοδοτεί το τέλος της αποκαλούμενης «τρόικας» -ΕΚΤ, Ευρωπαϊκή Επιτροπή και ΔΝΤ- που εποπτεύει όλα τα μνημόνια μετά το 2010.
Ο ρόλος της τρόικας στην απαίτηση οικονομικών μεταρρυθμίσεων και λιτότητας σε αντάλλαγμα για δάνεια προς Ελλάδα, Ιρλανδία, Πορτογαλία και Κύπρο, αποδείχθηκε εξαιρετικά αμφιλεγόμενος, και ενίοτε μισητός. «Η έκθεση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου είναι κατηγορηματική και προφανώς θα λήξει την συμμετοχή της ΕΚΤ στην τρόικα, εφόσον ενεργοποιηθεί το ΟΜΤ», δήλωσε ο κ. Rehn. «Αυτό θα σημαίνει προφανώς την αρχή του τέλους για την τρόικα στη σημερινή μορφή της, γεγονός που με τη σειρά του θα υποχρεώσει την ευρωζώνη σε νέα σημαντική θεσμική μεταρρύθμιση».
Μολονότι η ΕΚΤ θα συνεχίσει να προσφέρει τις συμβουλές της στην τρόικα, με τη γνωμοδότηση υποδεικνύεται πως απαγορεύεται στους κεντρικούς τραπεζίτες να μετέχουν σε αποστολές σε χώρες που λαμβάνουν τη βοήθεια του ΟΜΤ.
Ο κ. Rehn δήλωσε ότι η ΕΚΤ πολλές φορές έπαιξε κρίσιμο ρόλο στην εφαρμογή μεταρρυθμίσεων για τον τραπεζικό τομέα σε κράτη υπό μνημόνιο και πρόβλεψε ότι η εξειδίκευση της ΕΚΤ σίγουρα θα είναι απαραίτητη με κάποιον άλλον τρόπο.
Ο ρόλος της ΕΚΤ στην τρόικα ήταν ιδιαιτέρως αμφιλεγόμενος, επειδή εν μέρει διαθέτει το απόλυτο όπλο για να υποχρεώσει τις απρόθυμες κυβερνήσεις να συμμορφωθούν στη λιτότητα και τις μεταρρυθμίσεις: τη δυνατότητα να αποκόψει το τραπεζικό σύστημα μιας χώρας από την ρευστότητα. Ο Peter Praet, μέλος του εκτελεστικού συμβουλίου της ΕΚΤ, δήλωσε τον Δεκέμβριο ότι, αν και ήταν «η ανάγκη» που υποχρέωσε την κεντρική τράπεζα να αναλάβει ρόλο στην τρόικα, η κατάσταση προκάλεσε μεγάλες πιέσεις στον θεσμό.
Το 2013, η ΕΚΤ ανακοίνωσε στην κυβέρνηση της Κύπρου ότι, εάν δεν δεχόταν τους όρους του μνημονίου, θα σταματούσε την παροχή έκτακτης ρευστότητας μέσω του ELA (Emergency Liquidity Assistance), μια κίνηση που θα προκαλούσε την κατάρρευση του τραπεζικού συστήματος ή και την έξοδο από την ευρωζώνη.
Κατά περιόδους, στη διάρκεια της κρίσης, η ΕΚΤ πλησίασε πολύ να ξεπεράσει τις τεχνοκρατικές της αρμοδιότητες. Το 2011, ο τότε διοικητής Jean-Claude Trichet επέδωσε επιστολή με την οποία υποδείκνυε απερίφραστα και λεπτομερώς την οικονομική πολιτική ατζέντα, στον Ιταλό πρωθυπουργό Silvio Berlusconi και τον Ισπανό ομόλογο του Jose Luis Rodr guez Zapatero.
Η επιστολή του κ. Trichet έδειχνε ότι η ΕΚΤ δεν πρόκειται να διασώσει την Ισπανία και την Ιταλία αγοράζοντας τα κρατικά τους ομόλογα, εάν δεν εφάρμοζαν τις οικονομικές μεταρρυθμίσεις που υποδείκνυε.
ΜΕΤΟΧΟΣ